بختیاری : # شهر گهرو# تاریخ، فرهنگ و تمدن

رنگرزی سنتی در ایران سابقه دیرینه ای دارد،  گزنفون مورخ یونانی به کارگاه‌های قالی بافی شاهان هخامنشی در شهر سارد اشاره می کند و در باره قالی ارغوانی روی قبر کوروش توضیحاتی می دهد و همچنین پروفسور رودنگر کهنه ترین اثر دارای گره ایران را در ناحیه پازریک مغولستان کشف کرده است، وجود هنر قالی بافی و به تبع آن صنعت رنگرزی از آغاز تاریخ ایران باستان بصورت هنری ارزنده تکامل یافته است و در کنار کارگاه‌های قالی بافی کارگاه‌های رنگرزی فعالیت پر رونقی داشته، رنگرزی سنتی منشأ گیاهی دارد که حاصل تجربه صدها ساله مردمان سرزمین ایران است که همواره با اقتباس از طبیعت به زندگی خود رنگ و لعاب خاصی داده که از ارزش مادی و معنوی بسیار بالایی برخوردار بود، در روستای گهرو هم خانواده بدون دار قالی غیر قابل تصور بود و قالی بافی جزء لاینفک اشتغال‌ زنان در هر خانواده ای محسوب می‌شد، بر همین اساس جهت رنگرزی مواد قالی بافی ضرورت یک کارگاه‌ رنگرزی در گهرو احساس می شد که مرحوم محمد رضا ابن سید مراد از قریه ونک مهاجرت و ساکن گهرو شد و یک کارگاه‌ رنگرزی در قریه گهرو دایر نمود و چندین سال خود به حرفه رنگرزی اشتغال داشت و بعد از فوت وی پسرانش شغل پدر را ادامه دادند، که از آخرین رنگرزهای قریه گهرو حسن بهرامی و یوسف محمودی را می توان نام برد،

ابزار و مواد مورد نیاز رنگرزی سنتی عبارتند از:

1- پاتیل یا خمره رنگرزی که معمولا ظرف مسی یا استیل بود،

2- ترازو برای توزین پشم، خامه، پود، و سایر الیاف

3- کیل یا پیمانه جهت اندازه گیری مقدار رنگ مورد استفاده 

4- چوب همزنه که برای هم زدن و زیر و روی کردن کلاف های خامه و الیاف استفاده می شد،

5- انواع زاج سفید، سیاه، سبز و سود، آمونیاک 

6- انواع اسیدهای معدنی و آب اهک

7- آب فراون بدلیل استفاده مداوم در رنگرزی 

8- پودر پوست گردو، انار، بلوط، 

9- پودر انواع گیاهان از قبیل : روناس، گندل، اسپرک، برگ مو، نیل، برگ گردو، کاه، جوهر لیمو، گرد لیمو، آبغوره، و ...

در ایران بیش از  صد نوع رنگ سنتی به ثبت رسیده است که از نظر ثبات، شفافیت و درخشندگی از درجات متفاوتی برخوردار هستند و رنگرز باید از تخصص و مهارت فوق‌العاده ای برخوردار باشد چون رنگرزی یک فرایند شیمیایی است که دقت و تجربه زیاد می خواهد و در صورت بروز هرگونه مشکلی یا کوچکترین اشتباهی امکان برگشت فرایند وجود نداشت و اصلاح آن هم خیلی زمان بر و هزینه زیادی در بر داشت، رنگهای سنتی برخلاف رنگ های صنعتی با گذشت زمان و در معرض نور قرار گرفتن نه تنها ارزش و رنگ خود را از دست نمی دهند بلکه رنگ به‌ ثبات،  شفافیت و درخشندگی خاصی می رسد،

کارگاه‌ های رنگرزی سنتی ساختار متنوع و متفاوتی با هم داشتند ولی معمولا هر کارگاه در یک ردیف چند خم رنگرزی در دیوار تعبیه شده بود که زیر هر کدام شعله ای روشن می شد و آب بجوش می آمد ابتدا پشم ها با آب گرم در محلول قلیایی شستشوی داده می‌شدند تا اگر پشم ها چربی دارند تمیز و پاک شوند سپس کلاف ها را درون خمره رنگرزی ریخته و مقدار رنگ مورد نیاز را اضافه کرده و خوب جوشانده می شوند و با چوب همزن پشم ها را به دقت زیر و روی و در آب می گرداندند تا حسابی رنگ بگیرند، بعد کلاف ها را از خمره رنگرزی در آورده و روی میله های چوبی آویزان می کردند تا آب آنها کامل گرفته شود و در آخر فرایند کلاف ها را روی بند بیرون از دکان پهن نموده تا توسط آفتاب خوب خشک شوند، مقدار تیره یا شفاف بودن رنگها به نوع رنگ، میزان رنگ و زمان جوش بستگی داشت،

امروزه با رشد و گسترش صنایع تولید رنگ های شیمیایی و توسعه کارگاه‌های رنگرزی صنعتی از یک سو و مقرون به صرفه نبودن شغل قالی بافی از سوی دیگر موجب شد این هنر و مهارت سنتی آسیب جدی ببیند و به تبع کارگاه‌ رنگرزی سنتی گهرو هم کم کم غیر اقتصادی و بی رنگ شد و از رونق افتاده و دیگر کسی هم رغبت نکرد این حرفه را ادامه دهد و شغل رنگرزی سنتی چندین سال است که کلا در گهرو منسوخ گردیده است.