قبرستان باستانی شهر گهرو# نگین بختیاری#
•
قبرستان باستانی شهر گهرو با دیرینه و قدمتی بیش از 700 سال در جنوب شهر در جوار امامزاده واقع شده است، بشر از قدیم الایام تاکنون معمولا برای نشانه گذاری روی قبور افراد از سنگ که یکی از مصالح بادوام و مقاوم می باشد استفاده می‌کند. که با توجه به استطاعت مالی و شان و منزلت اجتماعی اشخاص نوع، جنس و شکل سنگ قبرها متفاوت است، سنگ تراشی یکی از حرفه های سنتی است و سابقه این شغل به دوران ماقبل تاریخ می رسد و حجاران بسیاری از ابزار و آلات مورد نیاز مردم را از سنگ تراشیده و در اختیار مردم می گذاشتند، در روستای گهرو هم سنگ تراشان معروفی داشت که دو نفر از متاخرین استاد علی باز حیدری و استاد حسین آقا محمودی بودند که بعد از سنگ تراشان هفشجانی در استان شهرت داشتند که برخی از دست ساخته های آنها عبارت بود : سقاء، سنگ قبر، سنگ آسیاب، آردچی (دساس )، بون ترنا (غلطک سنگی) یانه (هاون) ، دسته یانه، سنگ آب، پایه ستون، ستون، سر ستون،
سنگ قبرهای که در قبرستان تاریخی گهرو موجود می باشند را بطور کلی می توان در چهار دسته طبقه بندی نمود.
1- قبرهای که قدمت آنها بیش از چهار صد سال هست، و به شکل مکعب مستطیل می باشند، و روی آنها نقش و نگار های است که به لحاظ فرهنگی و تاریخی از اهمیت ویژه ای برخوردارند و گنجینه ای با ارزش از خط و نقش و ادبیات محسوب می شوند بعنوان نمونه یکی از این قبرها مربوط است به شخصی که روی آن نوشته شده: هو الله الباقی، هذا القبر رئیس مقصود ابن بهرام کهرویی سنه اربعین الف 1040 قمری و این بیت شعر نوشته شده است:
جهان ای برادر نماند به کس
دل اندر جهان آفرین بند و بس
و دیگری بنام استاد فولاد ابن احمد میر که در سنه 1065 قمری وفات نموده است و همچنین قبر حمزه ابن بطر کهرویی که در ذی القعده الحرام سال 1081 هجری قمری فوت کرده است. از این نمونه سنگ قبرها در قبرستان تاریخی گهرو فراون دیده می شد اما متاسفانه بسیاری از آنها توسط افراد جاهل و طماع که خیال می کردند این قبور متعلق به اشخاص زرتشتی است و به آنها سنگ گبری می گفتند و زیر این سنگ ها دفینه و اشیاء ذیقیمتی وجود دارد در صورتی که این قبرها بجز چند عددی که از ارامنه هم وطن بوده مابقی متعلق به مسلمانان است که مطابق احکام شریعت اسلامی کفن و دفن شده اند و هیچ شئی همراه آنها دفن نشده است یا توسط برخی از مسؤلین بی بصیرت شهر شکسته و تخریب شده اند.
2- سنگ قبرهای که بصورت عمودی یا محرابی روی قبور افراد نصب شده که شکل منظمی دارند و دو نوع هستند یکی سنگ های که بدون نقش و نگار و کاملا ساده هستند و دیگری سنگ های که دارای انواع نقش و نگارند مانند: نقش مهر و تسبیح، گل و بوته،
کاج و سرو، کرکیت و شانه، خنجر و شمشیر، کارد و تفنگ و گرز و ...
3- سنگ قبرهای افقی که اکثر آنها هم سطح زمین هستند و برخی هم کمی از سطح زمین بلندتر قرار دارند، که روی آنها انواع نقش و نگار، آیات قرآن کریم و اشعار حک شده است.
4- سنگ قبرهای که تندیس شیر یا قوچ هستند که از سنگ تراشیده شده و معمولا روی قبور چهره های سرشناس، پهلوان و جوانان، شجاع، دلیر و جنگ آور که در درگیری و جنگ های محلی یا لشکر کشی ها کشته می شدند یا روی قبر چهره‌های ماندگار که دارای هنر یا مهارت خاصی مانند: شکار، اسب سواری، تیراندازی و نوع دوستی داشتند نصب می شد، شیر سنگی نماد و سنبل ایثار، شجاعت و دلیری بود که روی شیر سنگی علاوه بر نام و نام پدر متوفی تصویر برخی از ابزار و آلات جنگی مانند: اسب، شمشیر، گرز و ... را هم حکاکی می کردند.
قبرستان تاریخی شهر گهرو در تاریخ 1381/5/8 با شماره ثبت 5997 بعنوان یکی از آثار ارزشمند باستانی و ملی کشورمان توسط میراث فرهنگی به ثبت رسیده است، این گنجینه کم بدیل تاریخی، نشانه فرهنگ، تمدن، ادب، و هویت ملی و دینی شهروندان گهرو می باشد، مع الاسف فاقد هر گونه حفاظت فیزیکی و فرهنگی است که علاوه بر فرسایش طبیعی که منجر به نابودی سنگ قبرها می گردد متأسفانه توسط یک عده افراد جاهل و نادان یا طماع و منفعت طلب دارد ویران می شود، همچنین بی تدبیری شهردار و شورای شهر وقت که بدون اطلاع مردم فهیم و غیرتمند شهر گهرو و عدم کسب مجوز، خودسرانه به بهانه زیبا سازی و تبدیل قبرستان به فضای سبز و پارک شهر اکثر سنگ قبرها و شیر سنگی های تاریخی با قدمت بیش از 700 سال را شکسته و جمع آوری و بجای مصالح استفاده نمودند، و با ورود لودر و ماشین آلات شهرداری به این محوطه باستانی، قبرستان تاریخی را تخریب و نابود کردند، علی الرغم اینکه کاوشگران و باستان شناسان با صرف هزینه های هنگفت سالیان متمادی به کند و کاو و جستجوی می پردازند تا شاید یک کتیبه یا تکه سنگ نوشته ای پیدا کنند تا بتوانند در باره تاریخ و تمدن و هویت مردم یک منطقه نظریه ای بدهند، ولی اداره کل میراث فرهنگی استان و کافه مردم شهر گهرو ( به استثنای چند نفر از اولاد مرحوم آخونکار) در ارتباط با تخریب و نابودی این قبرستان که تاریخ گویا، سند مکتوب و حافظه تاریخی شهر گهرو محسوب می شد، سکوت اختیار نموده و هیچ گونه تذکر و اعتراضی به شهردار وقت که فردی بومی بود و شورای شهر نکردند. شایان ذکر است که علاوه بر این قبرستان باستانی دو قبرستان تاریخی دیگر یکی در شمال شهر جنب قنات ورتو و دیگری در جنوب غربی شهر واقع در تپه ای موسوم به تل قبرستانی در شهر گهرو وجود داشت که کاملا تخریب شده اند، اما هنوز بقایای آنها موجود می باشد.
قبرستان قدیمی شهر گهرو تا سال 1362 محل دفن اموات بود اما دیگر ظرفیت و گنجایش لازم را نداشت و باید فردی که هنوز اسکلت وی سالم و تجزیه نشده بود را نبش قبر می کردند تا فرد دیگری را دفن نمایند و از طرفی هم کسی که فوت می شد علی الرغم جانمایی مناسب و مطلوب قبرستان جدید توسط شورای اسلامی روستا خانواده و فامیل شخص متوفی رضایت نمی دادند تا جنازه را در مکان جدید دفن کنند، سرانجام با شهادت شهید سرافراز قدرت الله محمدی فرزند حاج سیف الله اما با توجه به همه کارشکنی ها و مخالفت شدید عده ای خاص خانواده ایشان با اشد طوع، میل و رغبت راضی شدند پیکر مطهر این شهید در مهرماه سال 1362 بعنوان اولین شهید شهر گهرو و نخستین فرد در قبرستان جدید به خاک سپرده شود.